Saraydan Kız Kaçırma

Saraydan Kız Kaçırma (asıl Almanca adı "Die Entführung aus dem Serail" veya İtalyanca adı "Il Seraglio", Köchel dizininumarası: K. 384") Wolfgang Amadeus Mozart'ın bir operasıdır. Bu opera özel olarak Alman stili Singspiel şeklinde hazırlanmıştır. Bu stile göre opera konuşma diliyle müzik dramı karışıktır; eserdeki olaylar konuşma ile geliştirilip resitatif müzik bulunmamakta ve müzik gösteri şekilde parçalardan oluşmaktadır. Eserin Almanca librettosu önce "Christoph Friedrich Bretzner" tarafından yazılmış ve sonradan Mozart'in istek ve katkılarıyla "Gottlieb Stephanie" tarafından adaptasyonlar yapılmıştır. Eserin konusu Belmonte adlı bir İspanyol soylusunun, uşağı Pedrillo ile birlikte, sevgilisi olan Konstanze'yi ve onun İngiliz hizmettarı Blonde'yi tutsak olarak bulundukları Selim Paşanın Akdeniz kıyılarında bulunan sarayından veya yazlık köşkünden ve Paşa'nin harem bekçisi olan Osminin elinden kurtarmak için yaptığı girişimlerdir. 1782yılında Mozart'ın kariyerinin doruk noktalarından birini yaşayıp "Die Entführung aus dem Serail" (Saraydan Kız Kaçırma) ile müthiş bir başarıya ulaşmıştır.

Birinci Perde
Selim Paşa'nın sarayının önü. Bir İspanyol kişizadesi olan Belmonte yalnızdır. Sevgilisi Konstanze ile İngiliz hizmetçisi Blondchen bir deniz yolculuğu sırasında korsanlara esir düşmüşler ve Selim Paşa'ya satılmışlardır. Peşlerinden buraya kadar gelen Belmonte'nin bütün arzusu, sevgilisini görebilmek ve saraydan kaçırabilmektir. Biraz sonra Selim Paşa'nin kâhyası Osman gelir. Operanın belki de en önemli karakteri olan bu rol, Mozart'ın büyük dramatik yaratıcılığına en güzel örneklerden biridir. Osman'ın kadınlar hakkındaki aryasından sonra Belmonte ona Selim Paşa'nın sarayının burası olup olmadığını sorar. Konuşurlarken Belmonte'nin Pedrillo hakkında sorduğu bir soru, Osman'ın tepesini attırır. Nasıl öfkelenmesin ki? Paşa'nın haremine yeni getirilen Blondchen, ortada kendisi gibi esaslı bir adam varken o sünepe Pedrillo'ya yüz vermektedir. Osman hemen Pedrillo hakkındaki düşüncelerini açıklar ve Belmonte'yi oradan kovar. Derken ansızın Pedrillo ile karşılaşır. Bas-buffa parçalarının en güzel örneklerinden biri olan aryasında, bütün öfkesini boşaltarak rahatlar ve saraya girer. Oradan pek uzaklaşmamış olan Belmonte, Pedrillo'yu görerek sevinir. Pedrillo, Belmonte'nin uşağıdır ve bir yolunu bulup saraya bahçıvan olarak girmeyi başarmıştır. Belmonte sevgilisini ne kadar çok özlediğini anlatır -Mozart bu aryayı aynı zamanda karısı için yazmıştır!- O sıra sesler duyulur. Selim Paşa yanında Konstanze olduğu halde gelmektedir. Belmonte ile Pedrillo hemen bir köşeye çekilirler. Paşa, Konstanze'ye aşkını ne zaman kabul edeceğini sorar. Genç kız aryasında, eski aşkına sadık kaldığını ve başkasını sevemeyeceğini ifade eder. Bu arya, eski güzel günlerini hasretle yadeden hüzünlü bir koloratur parçasıdır... Konstanze gittikten sonra ötekiler Paşa'ya yaklaşırlar. Pedrillo, Belmonte'yi Paşa'ya İtalya'dan gelen bir mimar olarak tanıtır ve hizmetine alınmasını rica eder. İsteği kabul olunur. Paşa saraya girdikten sonra iki delikanlı çok sevinirler. Planlarının ilk bölümünü başarmışlar, her ikisi de saraya girmişlerdir. Ancak bu iş Osman'ın hiç hoşuna gitmemiştir.

İkinci Perde
Sarayın bahçesi. Blondchen şarkı söylemekte, Osman'da ona kur yapmaktadır. Ama nafile! Kız onu bir türlü ciddiye almamaktadır. Konuşmaları Selim Paşa ile Konstanze'nin gelmeleriyle yarım kalır. Konstanze Paşa'nın aşkını yine reddeder. Bu sahnede söylediği iki arya Mozart'ın soprano için bestelemiş olduğu en önemli parçalardandır... Onlar gittikten sonra Pedrillo gelir, Blondchen'e, Belmonte'nin sarayda olduğunu ve kaçış için plan yaptıklarını söyler. Blondchen sevincinden uçacaktır adeta... Plana göre, önce Osman´ın sarhoş edilerek saf dışı bırakılması gerekmektedir. Pedrillo ile Osman arasında operanın en güzel düetlerinden biri başlar. Sonuçta Osman içtiği şarabın etkisiyle sızar. Sevgililer rahatça buluşup konuşabileceklerdir. Belmonte mutludur artık. Bir tarafta Konstanze ile Belmonte, diğer tarafta da Blondchen ile Pedrillo birbirlerine sevgilerinden söz ederler.

Üçüncü Perde
Birinci Sahne: Harem Dairesinin önü. Gecedir. Pedrillo kaçış için her şeyi hazırlamış, binecekleri gemiyi ayarlamıştır. Blondchen'e, vakit gelince pencerenin önünde bir serenad yapacağını, sesinin duyulmasıyla hazır olmalarını tembihler. Belmonte de sevinç içinde, Konstanze'ye bir aşk şarkısı söyler... Vaki tamamdır. Pedrillo kızlara haber vermek için serenadına başlar. Operanın en şirin parçalarından biridir bu. Pencere açılır, Konstanze ile Blondchen, Pedrillo´nun dayadığı merdivenden aşağıya inerler. Hepsi tam kurtulduk diye sevinirlerken, ayılan Osman çıkagelir. Zafer onundur artık. İkinci Sahne: Selim Paşa'nın Dairesi. Osman, Konstanze ile Belmonte'yi Paşa'nın huzuruna getirir ve olanları haber verir. Belmonte Paşa'ya Konstanze'nin nişanlısı olduğunu bildirir ve kızın serbest bırakılması için Paşa'nın tayin edeceği fidyeyi ödeyebileceğini, İspanya'nın en zengin kişilerinden Kumandan Lostados'un oğlu olduğunu söyler. Ancak Lostados adını duyunca Selim Paşa'nın rengi değişir, çünkü Lostados en baş düşmanıdır onun. Belmonte talihine lanet ederken, Paşa onları bir an baş başa bırakır. Sevgililer ölümle karşı karşıyadır artık. Ne yapacaklarını düşünürlerken Selim Paşa tekrar gelir. Arkasında Osman, Blondchen ve Pedrillo vardır. Belmonte'ye serbest olduklarını, buna karşılık hiçbir şey istemediğini bildirir. Hepsi şaşkındır. Osman itiraz etmek isterse de Paşa onu dinlemez. Sevgililer teşekkür ve minnetlerini sunarlar. Yeniçerilerin, Paşa´nın büyüklüğünü öven koro parçası başlar...