2011 Sonrası Irak Sempozyumu

Vizyon
Irak, Ortadoğu siyasetinde olduğu kadar küresel gelişmeler açısından da önemli ve kritik bir konuma sahiptir. Tarihsel olarak tüm dini, mezhepsel ve etnik toplulukların hafıza ve vicdanlarında köklü yer edinen Irak, İslam dünyasının önemli medeniyet merkezlerinden biri olagelmiştir. Irak toplumunu oluşturan farklı dini ve etnik grupların varlığı sadece bu ülke ile sınırlı kalmamış, bölgedeki diğer ülkelere de yayılarak uluslararası bir niteliğe haiz olmasını sağlamıştır. Bu nedenle Irak toplumu ile bölgedeki diğer ülkelerin vatandaşlarının aralarında yakın bir bağ oluşmuştur. Coğrafi olarak Irak, Asya ve Avrupa, Türkiye, Arap Yarımadası ve Basra Körfezi ile Levant’ı birbirine bağlayan stratejik bir konuma sahiptir. Ekonomik açıdan da bölgenin önemli aktörlerinden birisi olan Irak, özellikle sahip olduğu doğal kaynakları ile küresel bir güç olma potansiyelini barındırmaktadır.  Bu nedenle Irak’ın siyasi istikrara kavuşması halinde bir yatırım cenneti olacağı öngörülmektedir.

Ortadoğu’nun yakın dönemdeki tarihi incelendiğinde Irak’taki siyasi ve güvenlik durumunun bölgenin diğer ülkeleri ve uluslararası siyaseti ciddi anlamda etkilediği görülmektedir. Irak'ın güvenliği ve istikrarı, bölgedeki tüm ülkelerin güvenlik ve istikrarını etkileyebilecek önemli bir boyuttur.

1990’ların başında Kuveyt'in Irak tarafından işgalini izleyen Körfez Savaşı, Soğuk Savaş dönemi sonrası dünya için yeni uluslararası düzenin başlangıcına işaret etmiştir. Amerika Birleşik Devletleri kitle imha silahlarının ve terör örgütü el Kaide’nin varlığını öne sürerek 2003 yılında Irak'ı işgal etmiştir. Bu süreçten sonra Irak'ta gerçekleşen rejim değişikliğinin, Irak'ın genel sosyal, politik, güvenlik ve ekonomik durumlarında önemli değişikliklere yol açtığını söylemek mümkündür. ABD işgali, ülke içinde ve dışındaki dinamikler, etkileşimleri ve ilişkilerin doğasını köklü şekilde değiştirmiştir.

ABD işgalinin ardından Irak’ta ortaya çıkan yeni dinamiklerin oluşturduğu düzenin boşlukları, Irak’ı dış müdahaleye açık hale getirmiş, Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler de Irak’ı doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemiştir. Nitekim Arap Baharı olarak da tanımlanan ve 2011’de başlayan Ortadoğu coğrafyasındaki halk ayaklanmaları da Irak’ta etkisini hissettirmiştir. Bu süreç Irak’ın iç dinamikleri ile bir arada değerlendirildiğinde ülke açısından ciddi sonuçlar doğurmuştur. Özellikle 2010’da ABD’nin Irak’tan çekilmesi ve sonrasında yapılan seçimler, ülke iç siyasetinde farklı etkiler yaratmıştır. Irak 2011'ten sonra çeşitli olayları ve gelişmelere şahit olmuştur. Bu gelişmelerin olumlu ve olumsuz olarak önceden bilinmeyen çok çeşitli yönleri vardır. Piyasa ekonomisinin benimsenmesi, yönetim tarzının değişmesi, yerel yönetimlerin artan rolü, merkezi yönetimin etkisin azalması, petrole bağımlılığın artması, özel basın yayın kuruluşlarının çoğalması, terör ve organize suç örgütlerinin yaşam alanı bulması, yolsuzluğun yaygınlaşması, mezhepçiliğin ve aşiretçiliğin artışı, kadınların siyasi ve ekonomik hayata daha fazla katılması, sivil toplumun daha etkili hale gelmesi, uyuşturucu kullanımının artması ve Irak’ın bölgesel ve uluslararası ilişkilerinin genişlemesi gibi ülkede daha önce şahit olmadığı süreçlerle karşı karşıya kalmıştır. 2014’te terör örgütü DEAŞ’ın ortaya çıkışı da bu kapsamdaki en önemli somut örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. DEAŞ ile savaş Irak'ta yeni siyasi, güvenlik, ekonomik ve sosyal koşullar yarattı. Irak’taki siyasi belirsizlikler artarken, bu durumun bölge siyasetine etkilerinin olacağından endişe edildi.

Sonuç olarak 2011'den günümüze Irak'ta yaşanan bu gelişmeler, ülkedeki mevcut durumu analiz etmek açısından önemli faktörlerdir. Bununla birlikte bu gelişmeler ışığında Irak'ın politik, güvenlik, ekonomik ve sosyal koşulları hakkında bir gelecek vizyonunun ortaya koyulması da bu ülke siyasetinin hangi yöne evrileceğini anlamak açısından önem taşımaktadır.

Buradan hareketle, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi ile işbirliğinde “2011 Sonrası Irak: Siyaset, Güvenlik, Dış Politika, Ekonomi, Toplum, Kültür” başlığı altında uluslararası bir sempozyum düzenlemektedir. 2011 sonrası dönemde Irak’taki siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmelerin ele alınacağı sempozyumda ülkedeki güvenlik durumu ve dış politika konuları da kapsamlı biçimde tartışılacaktır.   Uluslararası ve bilimsel nitelikte düzenlenecek olan sempozyumda sunulacak çalışmaların Irak’taki siyasi, ekonomik ve sosyal meselelere çözüm önermesi hedeflenmektedir.